Wat is die mees algemene tipes radioaktiewe verval?Hoe kan ons onsself beskerm teen die skadelike gevolge van die gevolglike bestraling?
Afhangende van die tipe deeltjies of golwe wat die kern vrystel om stabiel te word, is daar verskeie soorte radioaktiewe verval wat tot ioniserende straling lei.Die mees algemene tipes is alfa-deeltjies, beta-deeltjies, gammastrale en neutrone.
Alfa bestraling
Alfa-verval (Infografies: A. Vargas/IAEA).
In alfastraling stel die verrottende kerne swaar, positief gelaaide deeltjies vry om meer stabiel te word.Hierdie deeltjies kan nie ons vel binnedring om skade te veroorsaak nie en kan dikwels gestop word deur selfs 'n enkele vel papier te gebruik.
As alfa-emitterende materiale egter in die liggaam ingeneem word deur asem te haal, te eet of te drink, kan dit interne weefsels direk blootstel en kan dus gesondheid beskadig.
Americium-241 is 'n voorbeeld van 'n atoom wat deur alfa-deeltjies verval, en dit word in rookverklikkers regoor die wêreld gebruik.
Beta bestraling
Beta-verval (Infografies: A. Vargas/IAEA).
In beta-bestraling stel die kerne kleiner deeltjies (elektrone) vry wat meer deurdringend is as alfadeeltjies en deur bv. 1-2 sentimeter water kan gaan, afhangende van hul energie.Oor die algemeen kan 'n plaat aluminium 'n paar millimeter dik beta-straling stop.
Sommige van die onstabiele atome wat beta-straling uitstraal, sluit in waterstof-3 (tritium) en koolstof-14.Tritium word onder meer in noodligte gebruik om byvoorbeeld uitgange in die donker te merk.Dit is omdat die beta-straling van tritium fosformateriaal laat gloei wanneer die straling in wisselwerking tree, sonder elektrisiteit.Koolstof-14 word gebruik om byvoorbeeld voorwerpe uit die verlede te dateer.
Gammastrale
Gammastrale (Infografies: A. Vargas/IAEA).
Gammastrale, wat verskeie toepassings het, soos kankerbehandeling, is elektromagnetiese bestraling, soortgelyk aan X-strale.Sommige gammastrale gaan reg deur die menslike liggaam sonder om skade te veroorsaak, terwyl ander deur die liggaam geabsorbeer word en skade kan veroorsaak.Die intensiteit van gammastrale kan verminder word tot vlakke wat minder risiko inhou deur dik mure van beton of lood.Dit is hoekom die mure van radioterapie-behandelingskamers in hospitale vir kankerpasiënte so dik is.
Neutrone
Kernsplyting binne 'n kernreaktor is 'n voorbeeld van 'n radioaktiewe kettingreaksie wat deur neutrone onderhou word (Grafiek: A. Vargas/IAEA).
Neutrone is relatief massiewe deeltjies wat een van die primêre bestanddele van die kern is.Hulle is ongelaai en produseer dus nie direk ionisasie nie.Maar hul interaksie met die atome van materie kan aanleiding gee tot alfa-, beta-, gamma- of X-strale, wat dan tot ionisasie lei.Neutrone dring deur en kan slegs deur dik massas beton, water of paraffien gestuit word.
Neutrone kan op 'n aantal maniere geproduseer word, byvoorbeeld in kernreaktors of in kernreaksies wat deur hoë-energiedeeltjies in versnellerstrale geïnisieer word.Neutrone kan 'n beduidende bron van indirek ioniserende straling verteenwoordig.
Postyd: Nov-11-2022